ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Ι.ΜΟΝΗΣ

Η Μονή Πρέβελη αποτελείται από δύο κτιριακά συγκροτήματα, το Κάτω Μοναστήρι του Προδρόμου και το Πίσω Μοναστήρι του Θεολόγου.

Το Κάτω Μοναστήρι βρίσκεται κοντά στον Μεγάλο Ποταμό. Πρόκειται για ένα ακανόνιστο σύνολο κτιρίων, διατεταγμένων σε ανισόπεδο έδαφος. Το Καθολικό είναι μονόχωρο στο κέντρο της αυλής. Πολλά κτίρια το περιστοιχίζουν, τράπεζα,μαγειρείο, ηγουμενείο, κελιά,εργαστήρια, ελαιοτριβείο, αποθήκες, κ.ά. Εδώ κατοικούσαν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και ανάλογα με τις αγροτικές εργασίες οι νεότεροι από τους μοναχούς μαζί με πολλούς εργάτες και κτηνοτρόφους. Καταστράφηκε και λεηλατήθηκε επανειλημένα από τους διάφορους κατακτητές.
Σήμερα υπάρχουν μόνο τα κτίρια να προσπαθούν να δείξουν τη δόξα του παρελθόντος και να υπενθυμίζουν την πολύπλευρη προσφορά του στη τοπική κοινωνία. Οι εικόνες του Καθολικού, έργα του αγιογράφου Μερκουρίου από τη Σαντορίνη (1841), καθώς και όλα τα ιερά σκεύη έχουν μεταφερθεί πρόσφατα στο Πίσω Μοναστήρι σε χώρο όπου λειτουργεί πρότυπο εκκλησιαστικό μουσείο.

Το Πίσω Μοναστήρι του Θεολόγου ( Σκαρίφημα της Μονής), όπου και η έδρα της Ι. Μονής είναι κτισμένο σε απόσταση τριών περίπου χιλιομέτρων από το Κάτω, στη πλαγιά ενός βουνού και αντικρίζει το αχανές Λιβυκό Πέλαγος. Το κτιριακό συγκρότημα είναι διατεταγμένο σε σχήμα ακανόνιστου Π. Στο κέντρο της αυλής είναι κτισμένο το νεότερο δίκλητο καθολικό της Μονής στη θέση του παλαιού που κατεδαφίσθηκε το 1835. Το δεξιό κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο και το αριστερό στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Έχει θαυμάσιο εσωτερικό διάκοσμο και περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Ηγουμενείο, τράπεζα, φουρνόσπιτο, σκευοφυλάκιο, βιβλιοθήκη, τυροκέλι, κηροκέλι, κελιά, κοιμητήριο και άλλοι χώροι, αποτελούν το σύνολο των κτιρίων. Σήμερα, βρίσκεται σε εξέλιξη η ανακατασκευή και αναπαλαίωσή τους, γιατί ο χρόνος επέφερε σημαντικές φθορές και αλλοιώσεις.